Slaapgewoontes

Slaapritme
Paarden kennen, in tegenstelling tot mensen, geen dag-nachtritme. Paarden slapen zowel ’s nachts als overdag. Wel komt het totaal aantal slaapuren van een volwassen paard aardig overeen met die van de mens. Een volwassen paard slaapt namelijk 6 tot 9 uur per etmaal. Bij paarden jonger dan 3 jaar, is dit meer. Een paard slaapt meerdere keren per dag, dit zijn maar korte slaapjes. De gemiddelde aaneengesloten slaapduur is 23minuten. De verdeling van de rusttijden en de duur hiervan is afhankelijk van omgevingsfactoren, zoals bijvoorbeeld het weer.
 
Slaapstanden
Er zijn bij paarden drie soorten 'slaapstanden' te onderscheiden.
 
Doezelen/dutten
Circa 70 tot 80 procent van het totaal aantal slaapuren bestaat uit doezelen. Het paard staat hierbij op rust, met een lage hoofd-halshouding, halfgesloten ogen, een hangend onderlipje en naar buiten gedraaide oren. Deze houding kost het paard maar minimale spierkracht. Dit komt doordat paarden gebruik maken van patellafixatie. Het paard zet hierbij één achterbeen op slot, het andere achterbeen rust alleen op de toon. Het paard wisselt hierbij het ‘rustbeen’ af. Spiergroepen krijgen zo de kans om te ontspannen en te herstellen. Tijdens het doezelen worden prikkels nog wel snel waargenomen, zo kunnen ze direct vluchten wanneer het nodig is.
 
Lichte slaap
Ook wel Slow-Wave-Sleep (SWS) genoemd. Het paard ligt hierbij op zijn buik met ingetrokken benen. De ogen zijn hierbij volledig gesloten en de oren bewegen amper. Soms leunt het paard hierbij ook met het hoofd op de grond. Het paard is hierbij helemaal ‘zen’. Ook vanuit deze houding kan het paard nog snel wakker worden, opstaan en vluchten.
 
Diepe slaap
Ook wel Rapid Eye Movement sleep (REM-slaap) genoemd. Deze diepe slaap is alleen mogelijk wanneer het paard zich veilig voelt. Tijdens deze slaap zijn alle spieren volledig ontspannen, hierdoor heeft het paard geen controle meer over zijn houding. De kenmerkende houding hierbij is volledig ‘plat’.  Ze liggen languit op hun zij en alles rust op de grond. De benen liggen hierbij gestrekt. Paarden die niet in deze houding kunnen/gaan liggen, zullen dus nooit in een REM-slaap kunnen komen. Vaak gaat er een lichte slaap aan deze diepe slaap vooraf. Het paard neemt tijdens deze slaap geen zintuiglijke waarnemingen waar.
 
Slaaptekort
Net als mensen kunnen ook paarden last hebben van ‘slaaptekort’. Dit wordt ook wel Narcolepsie genoemd. Dit is een neurologische slaap/waakstoornis. Symptomen hiervan zijn extreme slaperigheid en het verlies van spierspanning. Daarnaast bestaat er ook nog een ander slaaptekort, dit is het slaaptekort van de REM-slaap. De paarden slapen hierbij wel, maar niet (genoeg) in de REM-slaap. Het paard raakt door dit tekort oververmoeid. Symptomen hiervan zijn het wiebelen in de staande, lichte slaap en een gebrek aan spierspanning.
Paarden met slaaptekort kunnen sneller agressief worden. Daarnaast gaat de weerstand omlaag, hierdoor zijn ze vatbaarder voor ziektes en hebben ze minder conditie. De prestaties zullen hierdoor veel minder worden. De levensverwachting van paarden met (chronisch) slaaptekort kan wel een aantal jaren afnemen. Oorzaken van slaaptekort kunnen zijn: stress, pijn, ongemak, trauma’s en een lage rangorde binnen de kudde.  

Bron: Ros, dec/jan 2018.