Passieve Fysio
- 22 nov. 2018
Wat is passieve fysio?
Passieve fysio gaat over management waarmee je bepaalde spieren traint die belangrijk zijn voor zelfgedragenheid en een goede houding van het paard. En daar streven we toch allemaal naar?
Onze traditionele training methodes zijn bedoeld om de grotere spieren te trainen in hun reactie en power om over hindernissen heen te springen, hard te galopperen (racing) of voor het uitvoeren van indrukwekkende dressuur bewegingen.
Er zijn dieperliggende spieren, de zogenaamde cybernetic muscles, die zelfs in hoogopgeleide paarden zwak en onderontwikkeld kunnen zijn. Het is een complex systeem van interne spieren die verantwoordelijk zijn voor balans, elasticiteit en zelfgedragenheid. Deze spieren kunnen we trainen door het aanbieden van passieve fysio, hun conditie is namelijk net zo belangrijk voor goede beweging als de grotere spieren aan de buitenkant.
Terug naar de basis
Op het opleidingscentrum ‘Dialoog tussen Mens en Paard’ gaan we elke keer weer terug naar de basis. Waar komt het paard vandaan? Wat is zijn blauwdruk? En wat zijn de behoeftes? Want ook daar ligt de sleutel voor de passieve fysio.
Op het moment dat Sharon May-Davis voet op Nederlandse bodem zette en onze Konik paarden bezocht bij Slot Loevestein hebben ze haar niet meer losgelaten. Zulke symmetrische paarden had ze nog nooit gezien. Met eigenschappen die we maar al te graag in ons huidige paard terug zouden willen zien.
Te denken aan mooie rechte benen, gelijke voeten, sterke ruggen, geen enkele knie- of hakprobleem en een correcte manier van lopen.
Sharon is gaan kijken hoe deze paarden leven. En door onderzoek te doen, de paarden te observeren hebben ze ons een schat aan informatie gegeven.
Informatie waar we ons huidige paard enorm mee kunnen ondersteunen zowel preventief als in revalidatie. We selecteren paarden voor de fokkerij op bepaalde eigenschappen, eigenschappen die niet altijd in het belang van het paard zelf zijn. Dat kunnen we niet van de één op de andere dag veranderen, maar we kunnen wel in het management die paarden enorm ondersteunen, sterker maken en houden. Om te begrijpen hoe het werkt, geef ik jullie eerst een stukje achtergrondinformatie.
‘Bone ladies’
Zefanja Vermeulen van Equine Studies heeft in 2013, destijds samen met haar toenmalige zakenpartner, Sharon May Davis vanuit Australië naar Nederland gehaald. Sharon heeft enorm veel kennis en ervaring met paarden. Zelf jarenlang als wedstrijdruiter op hoog niveau gepresteerd en daarna als therapeut op sportstallen gewerkt in de dressuur-, spring-, eventing-, en race industrie. Ze is bekend geworden door haar skills om blessures te voorkomen of paarden snel weer op de been te krijgen na een blessure. Tegenwoordig houdt ze zich meer bezig met de dissecties (ontledingen), uitvoeren van onderzoek en geeft ze presentaties op congressen en seminars over de hele wereld.
Sharon gebruikt de passieve fysio wereldwijd om paarden te ondersteunen, sterker te maken en te revalideren. Zefanja reist met Sharon door Europa, om alle kennis op gebied van anatomie en biomechanica hier in Nederland te delen.
Vanaf 2016 ben ik als teamlid aangeschoven bij Equine Studies, daar waar ik kan reis ik mee om tijdens de dissecties de verhalen van de paarden vast te leggen en keer op keer weer te leren hoe ze in elkaar zitten.
Varieer in eethoogtes voor het paard
Tijdens onderzoek vond Sharon 34 verschillen tussen primitieve rassen zoals de ezel, zebra, przewalski, Konik, Bosnian Mountain Horse en onze gedomesticeerde paarden, waaronder verschillen in spieren en dan met name de mate waarin ze ontwikkeld waren. Bij de primitieve rassen waren de cybernetic muscles veel beter ontwikkeld.
Dit heeft o.a. te maken met de manier waarop deze paarden eten. Paarden grazen van nature niet alleen maar ze browsen ook. Browsen is eten alles boven de voorknie. Zo’n 20% van de tijd dat ze eten zijn ze daar mee bezig. Eten van bomen, struiken etc. Ze moeten daardoor reiken, grijpen, vaak nog even aan trekken voordat ze het eten hebben. Doordat ze dat doen trainen ze hun eigen core, waardoor die spieren die dicht bij de wervelkolom liggen zo sterk zijn. Met die kennis kunnen we ons huidige paard ook ondersteunen door ze op verschillende hoogtes te laten browsen, door bijvoorbeeld je hooinet op verschillende hoogtes op te hangen. Op die manier moeten ze ook rekken, strekken en plukken om eten los te om het vervolgens op neutrale hoogte op te eten. Daarbij zeg ik wel, zorg ervoor dat het paard niet alleen maar van hoogtes eet, de variatie is juist zo belangrijk! Paarden die het niet gewend zijn, houden het vaak nog niet zolang vol, ze zijn het vaak niet meer gewend en het is ontzettend intensief. Geef ze ook de ruimte om weer ergens anders op een andere hoogte of met het hoofd bij de grond te kunnen eten. Ik heb gemerkt dat paarden heel goed weten hoe ze hun eigen core kunnen trainen, ondanks dat ze het in het begin lastig kunnen vinden zoeken ze toch vaak zelf de mogelijkheid op om op die manier te eten en zie je ze sterker en handiger worden na verloop van tijd.
De nek is zeer kwetsbaar
In die tijd liep ook het onderzoek naar het ‘mysterie van de missende lamellen’ het missende onderdeel tussen de halswervel en de nekband. Sharon had ontdekt dat de tekeningen van de nek van het paard in alle studieboeken niet bleken te kloppen met wat zij vond op de dissectie tafel.
Conclusie van dat onderzoek is dat alle vrij in de natuur levende Equidae een vol functionerende nekband hebben behalve de Exmoor. Met betrekking tot de passieve fysio is het goed te weten dat ons huidige paard ook geen volledige lamellen meer heeft, waardoor de nek basis bijzonder kwetsbaar is geworden. Hedendaags zien we ook veel paarden met problemen in de onderhals. Dit is dus een gebied die extra aandacht vraagt. De lamellen krijgen we er nu niet mee terug, maar door het trainen van bijvoorbeeld de Longus Coli (de spier die onder aan de halswervels loopt) d.m.v. de passieve fysio kunnen we wel de onderhals stabiliseren.
Ik denk dat het aanbieden van voer op verschillende hoogtes in elke situatie toepasbaar is met een beetje creativiteit, waarmee je je paard al goed kan ondersteunen!
In de praktijk
Om een praktisch voorbeeld te geven wil ik even naar het jonge opgroeiende paard kijken.
Veulentjes met lange benen, zolang dat ze soms behoorlijk hun best moeten doen om gras te eten. Wat je vaak ziet is dat ze met 1 been voor en 1 been achter eten. Als je gaat kijken hoeveel minuten/uur per dag dat is, dan heeft dat invloed op hoe het paard zich ontwikkelt en hoe het staat. Hierdoor krijg je al snel een scheef paard. Op het moment dat je hen in de tijd dat ze opgroeien hooi aanbiedt op verschillende hoogtes, zal je zien dat ze zichzelf vierkant neerzetten als ze hooi hoog eten. Een mooie kans om op die manier hun core al te trainen zonder dat je er als mens tussen komt, want ook dat zullen ze een aantal minuten per dag doen, waarmee je invloed uitoefent op hun houding. Op het moment dat je corespieren sterk zijn, zullen ze tegen de tijd dat er een ruiter op gaat ook de wervelkolom beter in staat stellen om dat gewicht te dragen. Een balletdanser die herken je vaak aan hun houding, ze hebben hun core getraind om die houding aan te nemen en dat verliezen ze ook niet, hun spieren zijn zo getraind, ze bevatten die informatie om die houding te hebben. Zo is het ook voor de paarden, hoe mooi is het dat je gedurende de opgroeiende fase al invloed kan uitoefenen op hun houding, de spieren al sterk kan maken die de wervelkolom stabiliseren? De meeste van ons willen er immers toch ooit op gaan rijden.
Variatie in de omgeving
Door variatie aan te brengen in voerhoogtes ondersteun je het paard niet alleen fysiek maar ook zeker mentaal! Je voorziet op deze manier ook het paard weer in z’n basisbehoefte en geeft een stukje van zijn natuurlijke bezigheid terug. Een win win situatie!
Zelf zijn we een stap verder gegaan door ook de omgeving van de paarden aan te passen, door het creëren van paden met verschillende ondergronden werk je indirect ook aan de houding en balans. Het is een constant schakelen als de ondergrond onder je voeten verandert.
Paarden in de vrije natuur lopen ook op verschillende ondergronden en wisselen gebieden met hoog en laag gras elkaar af. Kort laag gras nodigt niet uit om goed te kijken waar je loopt en je benen hoger op te tillen. Hoog gras wel. Het lopen door hoog gras is daardoor ook een mooie oefening in je training. Het lopen door autobanden is ook een effectieve oefening om mee te nemen in balans en coördinatie training. Wij hebben de autobanden op de route naar de watertonnen liggen, zodat de paarden meerdere malen per dag via de autobanden zich naar het water bewegen. Met actief trainen zijn we vaak tijdgebonden, want we hebben nog zoveel meer op een dag te doen. Door de omgeving van je paard aan te passen traint het paard zich gedurende de dag zelf, die constante herhalingen van de oefeningen maakt dat er ook daadwerkelijk veranderingen plaatsvinden in het musculair systeem.
BALANCE PADS
Het gebruik van de Balance pads vind ik een hele fijne toevoeging aan de passieve fysio. Het leuke vind ik dat je actief met je paard bezig bent. Daarnaast geeft het jou als eigenaar veel informatie over hoe je paard in z’n vel zit. Ook balance pads zijn goed voor het activeren van de houding- en balansspieren van het paard.
De pad geeft het paard zijn aandacht, waar hij zijn voeten plaatst en dat geeft nieuwe informatie aan het balancerende deel van zijn zenuwstelsel.
Naast het herprogrammeren van het in evenwicht brengende gedeelte van de hersenen is er ook een effect op het instinctieve deel van de hersenen. Hoewel het niet volledig kan worden verklaard, heeft het een kalmerend effect.
Het is belangrijk dat het paard rustig aan de pads kan wennen en dat je daarbij goed naar je paard blijft luisteren.
Het kan zijn dat het paard er niet op wil staan of misschien niet met alle benen, dit geeft jou als eigenaar ook weer informatie over mogelijke probleemgebieden of punten waaraan gewerkt kan worden.
Waar kan je zelf als eigenaar al mee aan de slag?
Probeer eens hooi hoog op te hangen, als richtlijn kan je aanhouden dat het net hangt tussen voorknie en ooghoogte (opgeheven hoofd) Daarin kan je variëren in maaswijdte van het net, hoe kleiner de maas, des te meer ze moeten werken. Zorg ook daarin voor variatie!
Het is leuk je paard te observeren, hoe het staat en eet en nu met een beetje achtergrond weet je ook wat voor een invloed dat heeft.
Wil je nog meer informatie over de passieve fysio om te kijken wat het voor jouw paard kan betekenen? Dan raad ik je zeker aan om de lezing over passieve fysio te volgen. Daar krijg je nog meer achtergrondinformatie en praktische tips om mee aan de slag te gaan!
Gedurende het jaar geven we hem op verschillende locaties in het land. Op de facebookpagina van ‘Dialoog tussen Mens en Paard’ vind je de data ’s.