Insulineresistentie

Voorjaarsgras
Jong voorjaarsgras bevat veel suikers. Het gras maakt deze suikers aan om te kunnen groeien (boven de 10 graden groeit gras), maar ook om zich te beschermen tegen koude periodes (nachtvorst).
In het voorjaar komen hoefbevangenheid en insulineresistentie dan ook vaak aan het licht. Niet alle paarden staan allemaal in de wei, maar krijgen via hooi en andere voeding suikers binnen.  

Wat is insulineresistentie? 
Insuline is een hormoon dat een belangrijke rol speelt in de energiehuishouding. Het eten van koolhydraten zorgt voor een stijging van het glucosegehalte in het bloed en als reactie hierop maakt het lichaam het hormoon insuline aan. Insuline zorgt ervoor dat glucose door de cellen wordt opgenomen, waar het wordt gebruikt als brandstof of wordt omgezet in vet. Insuline verlaagt de bloedsuiker en houdt deze in balans. Bij insulineresistentie reageert het lichaam echter niet meer goed op insuline en blijft er te veel bloedsuiker ongebruikt in het bloed zitten en dat is ongezond. Insulineresistentie is een stoornis waardoor het lichaam niet meer in staat is om ervoor te zorgen dat glucose vanuit het bloed door de lever en de spieren wordt opgenomen. 

De oorzaken van insulineresistentie
Genetische aanleg
Tienduizenden jaren lang voedden paarden zich met stengelige planten, takken en kruiden. Pas sinds enkele tientallen jaren worden paarden gehouden op de wijze zoals wij dat nu doen en bestaat het rantsoen uit "vet" gras, brokken, granen en muesli’s. Hierdoor krijgen paarden meer koolhydraten binnen dan voorheen en kan het fysiologische regulatiesysteem uit evenwicht raken. Vroeger kwamen paarden schraal uit de winter. Om te overleven moest er zo snel mogelijk, zoveel mogelijk vet worden opgeslagen. De natuur werkt hier aan mee omdat in het voor- en najaar de maximale hoeveelheid suikers in het gras zitten. Tegenwoordig hoeven paarden niet meer te overleven in de winter en zijn deze extra suikers overbodig. Sterker nog: de meeste paarden zijn aan het einde van de winter juist vaak dikker omdat ze minder bewegen. Ze kunnen al deze extra suikers dus helemaal niet verwerken.

Stress
Tijdens stress maakt het lichaam het stresshormoon cortisol aan. In natuurlijke situaties zorgt deze stof voor een snelle verbranding waardoor het paard snel kan vluchten als er gevaar dreigt. Bij paarden die in rust stress ervaren worden er teveel stresshormonen aangemaakt en kunnen lichaamsprocessen verstoord raken. Cortisol vermindert de gevoeligheid van insulinereceptoren en voorkomt dat glucose in de lever en spieren kan worden opgeslagen als glycogeen. En dat kan leiden tot meer insulineresistentie. Magnesium speelt een belangrijke rol in het stabiliseren van de insulinereceptoren. Om die reden geeft het bijvoeren van extra magnesium vaak goede resultaten bij paarden die gevoelig zijn voor insulineresistentie of hoefbevangenheid.

De aanwezigheid van een infectie
Om infecties te bestrijden maakt het lichaam bepaalde stoffen aan die de darmflora zodanig kunnen verstoren dat er insulineresistentie kan ontstaan of verergeren. Een chronische darminfectie, maar ook een acute luchtweginfectie kunnen op die manier de oorzaak zijn van het ontstaan of verergeren van insulineresistentie. Zo kan een paard bijvoorbeeld hoefbevangen worden zonder dat er in de dagelijkse omstandigheden iets is veranderd.

Hormonale problemen bij de merrie
Door een verstoring van de oestrogeenspiegel in het lichaam kan de hormoonbalans zodanig verstoord raken dat dit invloed heeft op het ontstaan of verergeren van insulineresistentie. Andersom werkt dit ook: een merrie met insulineresistentie is vaak weinig of niet hengstig.

Symptomen van insulineresistentie
De symptomen van insulineresistentie zijn zeer divers en afhankelijk van het individuele paard en kunnen zowel afzonderlijk optreden als in combinatie met elkaar.

• Overgewicht of ondergewicht

• Vetophoping rond de manenkam en staartaanzet

• Hoefbevangenheid

• Zomereczeem of een andere chronische huidaandoening

• Vermoeidheid, minder werklust

• Spierbevangenheid

• Verminderde vruchtbaarheid

• Luchtwegproblemen

• Cushing

• Verergering van gewrichtsontstekingen zoals artritis

Diagnose van insulineresistentie
Een dierenarts kan insulineresistentie bij paarden vaststellen door een bloedonderzoek af te nemen. De Gezondheidsdienst voor Dieren heeft hiervoor een speciaal pakket dat je dierenarts kan bestellen. 

Ondersteuning van de behandeling van insuline resistentie
Aanpassen van het voer en de manier van voeren
Beperk de hoeveelheid krachtvoer en geef zo veel mogelijk ruwvoer, zoals stro, hooi en (schraal) gras. Om te voorkomen dat je paard een tekort aan belangrijke vitaminen en mineralen krijgt, kan je er een volledig supplement bijgeven. Als je paard voor zijn energiebehoefte wel krachtvoer nodig heeft, dan kun je ook kiezen voor voer dat speciaal ontwikkeld is voor paarden die gevoelig zijn voor suikers. Door bij ruwvoer gebruik te maken van een slowfeeding hooinet is je paard langer bezig met eten en sluit de manier van voeren beter aan op de natuurlijke spijsvertering van het paard. 

Verminderen van stress
Voldoende zonlicht en buitenlucht, de aanwezigheid van soortgenoten en voldoende beweging zijn belangrijke factoren voor het verminderen van stress.

Voldoende beweging
Dagelijks bewegen in de vorm van lichte arbeid zorgt ervoor dat er minder insuline nodig is om het bloedsuikergehalte op peil te houden.

Veilig grazen
Het suikergehalte in gras stijgt onder invloed van zonlicht en daalt als het gras groeit. Een paard dat insulineresistent is kan het beste zo min mogelijk toegang tot weidegras krijgen. Enkele uren per dag, bij voorkeur 's morgens beweiden. 24 uur per dag beweiden is niet gewenst bij een paard dat insulineresistent is. Pas indien mogelijk stripbegrazing toe, zet je paard in een paddock of gebruik een graasmasker. Met een graasmasker kan je paard lekker naar buiten en bewegen maar niet te veel eten waardoor je de opname van te voedzaam gras kunt beperken.